تاریخ شهر شیراز

شهر شیراز جواهر استان فارس

شهر شیراز جواهر استان فارس یکی از باستانی ترین شهر های ایران است. شهری با تاریخ غنی، سرشار از فرهنگ ایرانی که از هزاران سال پیش تا به امروز با شفگتی های معماری و مهمان نوازی گرم مسافران را مجذوب خود کرده است. جذابه ای این شهر از مکان های تاریخی گرفته تا کافه های، باغ ها و… باعث شده که شیراز مکان مناسبی برای تمامی سنین و سلایق
باشد.

شیراز در قرن اول هجری بنیان نهاده شده است و این چنین که پیداست قلعه های از پیش از اسلام در نزدیکی محل فعلی شهر با نام شیراز وجود داشته، که بنیان گذاران آن را به این اسم نامیده اند. گرچه بنا به روایت اسناد تاریخی و الواح گلی ایلامی که به نام تیرازیس اشاره دارد این اسم مربوط به 2000 سال قبل از میلاد مسیح می باشد و طی سالیان در اثر تغییر به شیراز تبدیل شده است.

این نام بر روی مهر هایی مربوط به اواخر ساسانی و اوایل اسلام، در محل قصر ابونصر یافت شده است. اِستَخر یا تخت طاووس شهری باستانی در استان فارس در ۵ کیلومتری شمال تخت جمشید در جنوب غربی ایران بود.این شهر که به دلیل مقاومت سرسخت خود که منجر به کشته شدن بسیاری از ساکنان آن در زمان حمله اعراب به ایران شد در زمان شاهنشاهی ساسانیان به اوج شکوفایی خود رسیده بود و زادگاه خاندان ساسان بود. مدتها پس از فتح ایران به دست اعراب همچنان اهمیت خود را حفظ کرد و به عنوان نمیادی برا دین زرتشت باقی ماند اما پس از تاسیس شیراز اهمیت شهر استخر به تدریج رو به زوال رفت و تا به امروز بسیاری از بخشهای استخر کاوش نشده باقی ماندهاست. سلسله آل بویه فارس در قرن 4 و ۵ شیراز را به پایتختی برگذید. که دلیل بنا شدن مساجد، قصرها، کتابخانه شد. در زمان حمله چنگیز خان مغول با پرداخت مالیات به مغولان و در زمان قتل عام تیمور با تسلیم شدن شاه شجاع، فرماندار فارس شیراز در امان ماند. رونق علم، فرهنگ و هنر لقب دارالعلم را به شیراز داد. شیراز شهرتش را مدیون تعداد زیادی از شاعران، صوفیان و فیلسوفان مشهوری است که سهم مهمس ذر رواج علم و ادب در ایران داشته اند که میتوان سعدی، حافظ، ملاصدرا و روزبهان را نام برد.

در دوره صفویه و حکومت شاه عباس بناهای با شکوهی در شیراز ساخته شد. چنانچه حمله افغانها به ایران و سقوط صفویه، باعث ایجاد دوره ی نزول در شیراز شد باز به سرعت رونق یافت و کریم خان زند شیراز را بهعنوان پایتخت سلطنت خود برگزید.

کریم خان زند

بنیانگذار دودمان زندیان “محمد کریم بهادرخان زند” در قرن 12 قمری حاکم تمامی ایران به جز خراسان بود. در دوره زندیه شیراز دارای سیستم آبیاری و زهکشی شد. کریم خان زند با استخدام 12000 کارگر، اقدام به ساخت قلعهای در مرکز شهر و خندقی دورتادور شهر نمود. وی همچنین به ساخت مسجد، حمام، آبانبار و بازار اقدام نمود. شعر زیرتوسط محمدهاشم آصف که خود در زمان زندیه میزیسته است درخصوص رونق دوره کریمخان زند سروده شده است.
اگر چه لری صادق و ساده بود ز نامردی و ننگ آزاده بود
غلامان وی هر یک خسروی بر همتش خرمنی چون جُوی
به فن ریاست بُدی مجتهد به ارباب دانش بُدی معتمد
به عدل و به انصاف داور بُدی مربی شرع پیَمبر بُدی
من گندم و جو به عهد کریم بهایش بُدی پنج قیراط سیم
در آن عهد بی برکتی مات بود جهان پر ز نعما و برکات

لطفعلی خان زند

نهمین و آخرین فرمانروای زند “لطفعلیخان زند” بود. گرچه پس از کریم خان جانشینان و نوادگان او موفق به حفظ سلسله نشدند و آقا محمد خان قاجار، با تاسیس سلسله جدید پایتخت را به تهران منتقل نمود.اما این امر سبب کاهش اهمیت این شهر نشد. حکمرانی بر شیراز همواره بهعنوان امتیاز ویژهای در آن زمان بود. بسیاری از سازه ها و باغ های شهر شیراز مربوط به این دوره می باشد. بیمارستان نمازی، دانشگاه شیراز و پالایشگاه نفت شیراز در این دوره تاسیس گردید. پس دوره قاجار برخی احیا و مرمت آثار تاریخی مورد توجه قرار گرفت که از مهمترین کارهای که انجام شد میتوان به احیای ارگ کریم خان، مرمت و بازسازی آرامگاه خواجوی کرمانی و دروازه قرآن، حمام وکیل و حافظیه اشاره نمود.

نقشه قدیم شیراز

بافت تاریخی شیراز تا حدودی حفظ شده و هتل سنتی طاها در یکی از محله های قدیمی و سنتی شیراز به نام محله سنگ سیاه واقع شده است. از زمان کریم خان زند که محلات را کمتر و کوچکتر و حصار دروازه « شهر را تنگتر کردند، محله درب کازرون که در گذشته نامیده میشد، خود محلهای جداگانه بود که با این محله ادغام » شوشتر شد و روی هم رفته به هر دو، محله سنگ سیاه میگفتند. از بناهای شاخص محله میتوان به امامزاده بیبی دختران، مسجد ایلخانی، حمام ایلخانی، مسجد مشیر، حسینیه مشیر، بازارچه ارامنه، کلیسای ارامنه، حسینیه کردها، خانه فروغالملک، خانه سعادت، خانه ضیائیان، خانه عبدالهی ها، بازارچه حاج زینل و بقعه سید تاجالدین غریب خانه رباب رشالی و خانه جمال نشاطیان ومسجدسیاوشان اشاره کرد امکان این که شما به شیراز بیایید و غرق در تاریخ این شهر نشوید وجود ندارد . تمامی مکان ها از حافظیه، سعدیه، باغ ارم و باغ دلگشا و هزاران ماکن تاریخی دیگر غرق در شعر و آوازه های ایرانی که حس سنتی بودن را به شما القا می کند و چه بهتر که شما مدت اقامتتان را در هتل سنتی شیراز بگذرانید. این خانه قدیمی مربوط به دوران قاجار با نزدیک به 100 سال قدمت، نقاشی های دستی سقف حوض و حیاط سنتی ایرانی میتواند یکی از بهترین انتخاب ها باشد. صبحانه های ایرانی و چای بهار نارنج در کنار این فضای سرسبز و سنتی یکی از بهترین های شیراز است.

محل قرار گیری هتل طاها در محله قدیمی سنگ سیاه اجازه دسترسی و بازدید گردشگران را بسیاری از این مجموعه های تاریخی می دهد و از حمله مجموعه زندیه ارگ کریم خان و… امیدواریم این خلاصه کوتاه از تاریچه شیراز شما را در سفرتان یاری کند .